Anakartların Yapısı

Konu: Anakartların Yapısı Paz Kas. 29, 2009 2:00 am

1. Anakart: Anakart (Mainboard) diger bütün kartlarin üzerine takildigi karttir. Bilgisayar içindeki diger bütün donanim birimleri anakart üzerinde toplanir ve anakart üzerindeki veri yollari vasitasiyla haberlesir. Anakart üzerinde her donanim biriminin takilabilecegi bir yer mevcuttur. Ekran karti, seskarti, modem, Ethernet, tv karti gibi donanim birimleri anakart üzerinde slot denen yuvalara takilir. Genel olarak anakrt üzerinde ISA, PCI ve AGP slotlar mevcuttur. ISA slotlar eski teknolojidir ve artik yeni üretilen anakartlarda mevcut degildir. Artik anakartlar üzerinde daha çok PCI slotlar vardir ve üreritilen kartalarad buna uygun olarak üretilir. AGP slot ise yalnizca ekran kartinin takilabilecegi bir slottur ve 1 tane bulunur. AGP slotlara ekran karti disinda baska kart takilamaz.
Anakartin Üstünde
Anakart çok katmanli basilmis devre elemanindan baska bir sey degildir. Iz adi verilen ve karmasik bir yol haritasi olusturan bakir devre yolari sinyalleri anakart üstünde bir yerden baska bir yere tasir. Çoklu katman üretim teknigi kullanilarak bazi katmanlarin islemciye, BIOS'a yada bellege veri tasirken bazi katmanlarinda bunlardan bagimsiz olarak voltaj ve toprak hattini kisa devre olusturmadan tasimasi saglanmistir. Yalitilmis katmanlar karmasik bir sandviç olusturacak sekilde bir araya getirilir. Daha sonra yongalar ve yuvalar anakarta lehimlenir.
Yongaseti (chip set) anakartin "beynini" olusturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarin trafik polisleri diyebiliriz: islemci, önbellek, sistem veri yollari, çevre birimleri, kisacasi PC içindeki her sey arasindaki veri akisini denetlerler. Veri akisi, PC'nin pek çok parçasinin islemesi ve performansi açisindan çok önemli oldugundan, yongaseti de PC'nizin kalitesi, özellikleri ve hizi üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bilesenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin farkli bilesen ve islevlerini, çok sayisal yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düsürmek, hem tasarimi basitlestirmek hem de daha iyi uyumluluk saglamak için bu yongalar tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygin yonga seti Intel tarafindan üretilmektedir. Intel kendi yongasetlerini, bunlarin destekledigi veriyolu teknolo|ilerini de temsil edecek sekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandirmaktadir. Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc. (ALi), VIA gibi üretici firmalann da gelistirdigi popüler yonga setleri vardir.

Yonga Seti
Yonga seti islemcinin çalismasi için gerekligi destegi saglayan parçadir. Örnek olarak bir zamanlar çok kullanilan Intel 440BX yonga seti verilebilir. Yonga seti hangi hizda ve çesitte islemci, bellek ve yuva kullanildigini belirlediginden sistem için olmazsa olmaz parçalardandir. Anakart üzerindeki bir baska yonga ise Super I/O Controller'dir (Süper Giris/Çikis Denetleyicisi). Bu yonga disket sürücüsünü, klavye, fare, seri ve paralel çikislari denetler. Bazi anakartlarda ek olarak USB, ses karti, görüntü karti gibi baska yongalar ve denetleyicilerde bulunabilir.

Ht destegi neder? Avantajlari nelerdir?
Isletim sisteminde ise tablo tamamen farkli. Talimat dizeleri - thread'ler - belirli önceliklere göre önceden belirlenmis araliklarla yürütülürler. Bu islem genelde islemci türü veya sayisini dikkate alinmadan gerçeklestirilse bile, thread'ler tüm mevcut islemcilere dagitilir. HT ise, gelismis eszamanli talimat yürütme ve yükü iki arabirime paylastirma becerisi ile islemciyi çok daha iyi kullaniyor. Kullanici, birden fazla uygulamanin eszamanli olarak ama çok daha az gecikme ile çalismasinin faydasini görüyor.

Wi-Fi (Wireless Fidelity): Kablosuz network kurma amaçli kullanilan, 100 metre mesafede etkili, 2.4GHz radyo frekansini kullanan ve 11 mbit/sn(IEEE 802.11b için) veri transfer hizinda çalisan teknolojiye verilen isimdir. Kablolu aglara dahil olmak için kullanilan access point cihazlari ile beraber çalisabilir. Birebir baglantilarda ve kablolu aga erisimin gerekmedigi alanlarda access point olmadanda kullanilabilir. Teoride bir istemci sayisi yoktur fakat efektif çalisma için en fazla 15 istemci tavsiye edilmektedir.Güvenlik için 64 e 128 bit encryption kullanilabilmektedir.
Prescott nedir?
Mevcut P4 islemcilerde 512 KB olan 2. seviye ön bellek bu islemci tipinde 1 MB’a yükselmistir. Üretim teknolojisi de 0.13 mikrondan 0.09 mikrona inmistir ve 90 nm kullanilmaktadir

BIOS NEDIR?
BIOS adi “Basic Input / Output System” ( Temel Giris / Çikis Sistemi) kelimelerinin bas harflerinin birlesmesiyle meydana gelmistir. ROM adini verdigimiz “Read Only Memory” (Sadece Okunabilir Bellek) bir chip içine depolanmistir. En son çikan anakartlarin çogu simdilerde kullanicilar tarafindan kolayca güncellenebilen Flash BIOS olarak da bilinen EEPROM “Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory” ( Elektrikle Silinebilir Programlanabilir Sadece Okunabilir Hafiza) kullanmaktadir. Bilgisayari ilk açtigimizda çalistirilan ilk program BIOS dur. Ilk olarak bilgisayarin donanimini tarar ve test eder.Daha sonra BIOS isletim sistemini yükler.Bu gibi islemleri yapan elemana bios denir.
Bios güncelleme neden yapilir:
Bios Versiyonu Hatali ya da Yetersiz Kaldigi Durumlarda;
Bios Bilgisi Hatali Güncelleme veya Virüslerden Dolayi Hasar Görürse;

915 ANAKARTLAR:
AGP veriyolu yerini PCI Express 16X'e birakiyor. Bellek tipi DDR ile uyumlulugunu korurken DDR2 destegi de veriliyor. 16X baglanti çift yönlü olarak 4GB/sn bantgenisligi sagliyor. Yani toplam 8GB/sn. AGP 8X ise 2GB/sn sagliyordu. Kuzey köprüsündeki diger yenilik DDR2. DDR2'nin hedeflerinden biri güç tüketimini azaltmak. Digeri de DDR belleklerden daha hizli olmasi. Kuzey köprüsü, islemci FSB'leri hala 800MHz ve 1Mb hiza destek veriyor Güney köprüsünde ise hayli degisim var. Öncelikle SATA sayisinin dörde çiktigini belirtelim 915/925 ile bunu bir adim ileriye götürerek matrix RAID adi altinda 0+1 destegi de veriyor. Sadece iki disk kullanarak RAID 0+1 kullanabilirsiniz. PCI arabirimi de dogal olarak desteklenirken artik PCI Express 1X slotlari da görecegiz Normalde PCI arabiriminin tamami 133MB/sn veri transfer edebiliyor. Halbuki artik her PCI Express 1X karti çift yönlü olarak toplam 500MB/sn veri transfer edebilecek.Birde 915 anakartlarda ek olarak 20pin atx güç fisi yerine 24 pin atx güç fisi kullaniiyor.

PCI:
Aslinda 32 bit genisliginde olmasina ragmen 64 bit gibi de çalisabilir. PCI, 33 MHz hizinda çalisabilecek sekilde üretilmistir. Her çesit islemciyle çalisabilecek sekilde tasarlanmistir. Bu veriyolu ayrica "tamponlu" çalisacak sekilde üretilmistir. PCI , islemcinin verdigi görevleri tamponda bekleterek önceki isleri bitirir. Isi bittiginde tampondan yeni görevler alarak çalismasina devam eder. Tüm PCI kartlar “Plug'n Play” yani tak ve çalistir özelligine sahiptir. PCI kartlar kendi kendilerini konfigüre ederek sisteme kendilerini tanitirlar.

ISA:ISA 16 bit genisliginde en fazla 8 MHz hizinda çalisabilmektedir. Teorik olarak saniyede 8 Megabit transfer yapabilmektedir.
Ana kart, fiberglast tan yapilmis, üzerinde bakir yollarin bulundugu, genellikle koyu yesil bir levhadir. Ana kart üzerinde , mikro islemci,bellek,genisleme yuvalari,BIOS ve diger yardimci devreler yer almaktadir.Yardimci devrelere örnek sistem saatidir. Bütün kartlarin anasi diyoruz; çünkü PC'nin diger bilesenleri bir sekilde anakarta baglaniyor, birbirleri ile anlasmak için anakarti bir platform olarak kullaniyor; yani PC'nin "sinir sistemi" anakart üzerinde yer aliyor.
Üzerinde yongalar, transistörler, veriyollari, çesitli donanimlar için yuvalar, slotlar, baglanti kapilari, soketler bulunan irice bir baskili devre. Bir PC'nin hangi özelliklere sahip olabilecegini belirleyen en önemli bilesen, çünkü anakart üzerindeki elektronik bilesenler bu PC'ye hangi tür islemciler takilabilecegini, maksimum bellek kapasitesinin ne kadar olabilecegini, bazi bilesenlerin hangi hizlara çikabilecegini, hangi yeni donanim teknolojilerini destekleyebilecegini belirliyor. Burada en belirleyici faktörlerden biri anakartin yonga seti. O halde anakart yonga setinin tanimini vererek ise baslayalim.

YONGASETI: Yongaseti (chip set) anakartin "beynini" olusturan entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarin trafik polisleri diyebiliriz: islemci, önbellek, sistem veri yollari, çevre birimleri, kisacasi PC içindeki her sey arasindaki veri akisini denetlerler. Veri akisi, PC'nin pek çok parçasinin islemesi ve performansi açisindan çok önemli oldugundan, yongaseti de PC'nizin kalitesi, özellikleri ve hizi üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bilesenden biridir. Eski sistemlerde PC'nin farkli bilesen ve islevlerini, çok sayisal yonga denetlerdi. Yeni sistemlerde hem maliyeti düsürmek, hem tasarimi basitlestirmek hem de daha iyi uyumluluk saglamak için bu yongalar tek bir yonga seti olarak düzenlendi. Günümüzde en yaygin yonga seti Intel tarafindan üretilmektedir. Intel kendi yongasetlerini, bunlarin destekledigi veriyolu teknolo|ilerini de temsil edecek sekilde PCIset ve AGPset olarak da adlandirmaktadir. Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc. (ALi), VIA gibi üretici firmalann da gelistirdigi popüler yonga setleri vardir.

VERIYOLU: PC'nizin içindeki bilesenler birbirleri ile çesitli sekillerde "konusurlar". Kasa içindeki bilesenlerin çogu (islemci, önbellek, bellek, genisleme kartlari, depolama aygitlari vs.) birbirleri ile veriyollari araciligi ile konusurlar. Basitçe, bilgisayarin bir bileseninden digerine verileri iletmek için kullanilan devrelere veriyolu adi (bus) verilir. Bu veriyollarinin ucunda da genisleme yuvalari bulunabilir. Sistem veriyolu denince, genelde anakart üzerindeki bilesenler arasindaki veriyollari anlasilir. Ayrica anakarta takilan kartlarin islemci ve bellege erisebilmelerini saglayan genisleme yuvalarina da veriyolu adi verilir. Tüm veriyollari iki bölümden olusur: adres veriyolu ve standart veriyolu. Standart veriyolu, PC'de yapilan islemlerle ilgili verileri aktarirken, adres veriyolu, verilerin nerelere gidecegini belirler. Bir veriyolunun kapasitesi önemlidir; çünkü bir seferde ne kadar veri transfer edilebilecegini belirler. Örnegin 16 bit'lik veriyolu bir seferde 16 bit, 32 bit'lik veri yolu 32 bit veri transfer eder. Her veriyolunun MHz cinsinden bir saat hizi (frekans) degeri vardir. Hizli bir veriyolu verileri daha hizli transfer ederek uygulamalarin daha hizli çalismasini saglar. Kullandigimiz bazi donanim aygitlari da bu veriyollarina uygun olarak üretilirler. Sadece iki donanim aygitini birbirine baglayan veriyoluna "port" adi verilir. (örnegin AGP = Advanced Graphics Port). Bugün PC'lerimizde ISA, PCI ve AGP veriyollari bulunmaktadir. Anakartin üzerindeki farkli boyut ve renklerde, yan yana dizilmis kart takma yuvalarindan bunlari taniyabilirsiniz.

ISA : (Industry Standard Architecture) Anakartinizin kenarina yakin yerde bulunan uzun siyah kart yuvalari ISA yu-vasidir. 17 yildan beri kullanilan eski bir veriyolu mimarisidir. 1984'te 8 bit'ten 16 bit'e çikarilmistir. Ama bugün bile 8 bitlik kartlar olabilir. Ornegin bir ISA kartin, yuvaya giren iki bölmeli çikintisinin sadece bir kenarinda baglanti bacaklari varsa, bu 8 bitlik bir karttir. 90'lardan itibaren çogu aygit'in daha hizli PCI modeli çiktigindan yavas yavas terkedilmeye baslanmistir; hatta bugün ISA veriyolu olmayan anakartlar bile çikmistir. 1993'te Intel ve Microsoft, Tak Çalistir ISA standardini gelistirmistir. Böylece isletim sistemi ISA kartlarin konfigürasyonunu, sizin jumper'larla, dip svvitch'lerle bogusmaniza gerek kalmadan otomatik yapmaktadir.

PCI: (Peripheral Component Interconnect) 1993'te Intel tarafindan gelistirilen bu veriyolu 64 bit'liktir ama uyumluluk problemlen nedeniyle uygulamada genelde 32 bit'lik bir veri yolu olarak kullanilir. 33 veya 66 MHz saat hizlarinda çalisir. 32 bit ve 33 MHz PCI veriyolunun kapasitesi 133 MB/sn'dir. Anakartinizda PCI yuvalari ISA yuvalarinin hemen yaninda bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kisadir. PCI veriyolu Tak Çalisir desteklidir.

AGP: (Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartlari için çikarilmis bir veriyoludur. Grafik agirlikli uygulamalar gelistikçe (örnegin 3 boyutlu grafikler, tam ekran video) islemci ile PC'nin grafik bilesenleri arasinda daha genis bir bant genisligine ihtiyaç dogmustur. Bunun sonucunda grafik kartlarinda ISA'dan bir ara veriyolu standardi olan VESA'ya, oradan da PCI'a geçilmistir; ama bu da yeterli görülmeyince, grafik kartinin islemciye dogrudan ulasmasini saglayacak, ona özel bir veriyolu olan AGP 1997 sonunda gelistirilmistir. AGP kanali 32 bit genisligindedir ve 66 MHz hizinda çalisir. Yani toplam bant genisligi 266 MB/sn'dir. Ayrica özel bir sinyallesme metoduyla ayni saat hizinda iki kati veya 4 kati daha hizli veri akisinin saglanabildigi 2xAGP ve 4xAGP modlari vardir. 2xAGP'de veri akis hizi 533 MB/sn olmaktadir. Ancak sistem veriyolu hizi 66 MHz ise, 2xAGP tüm bant genisligini kaplayip diger aygitlara yer birakmayacagi için 66 MHz'lik anakartlarda 1 xAGP kullanilir. 100 MHz anakartlarda bant genisligi 763 MB/sn'ye çiktigindan 2xAGP ile uyumludur. 1 GB/sn isteyen 4xAGP'nin ise gelecekte çikacak 133 MHz'lik sistem veriyoluna sahip anakartlarla uyumlu olup olmayacagini hep birlikte görecegiz. Peki bu kadar hiza ihtiyacimiz var mi diye sorarsaniz, günümüzün en agir 3D oyunlari bile ihtiyaç duymuyor. Bu yüzden ayni kartin PCI ve AGP versiyonlari arasinda pek performans farki olmuyor. Yine de grafik için daha gelismis bir veriyolu oldugu ve bize fazladan bir PCI yuvasi bos biraktigi için AGP kartlari tercih ediyoruz.

PORTLAR, KONNEKTÖRLER: PC ile çalisirken kasa kapali oldugundan anakarti görmeyiz ama çesitli aygitlari baglamak için kasanin arkasinda yer alan girisler (portlar) dogrudan anakarta baglidir. Eski anakartlarda AT form faktörü kullanilirken bu portlar birer kablo aracili ile anakart üzerindeki konnektörlere baglanirdi; ama ATX form faktörü ile artik anakart ile bütünlesik. Yani anakartin bir kenarinda bulunan bu portlar, tam kasanin arka kismindaki bosluklara denk geliyor. Bu yüzden kasalar da anakart form faktörlerine uygun olarak üretiliyor.
Anakartiniz ve kasaniz ATX formundaysa (artik tüm yeni PC'lerde öyle) kas nin arkasinda tipik olarak bir klavye, bir fare portu, iki USB portu, iki seri pc (COM portu), bir paralel port (LPT Portu) göreceksiniz. Günümüzde klavye ve fare için artik PS/2 portu adi verilen küçül yuvarlak, 6 pinli portlar kullaniliyor. Aslinda fare seri portu da bir adaptör yardimiyla kullanabilir (veya zaten seri kablolu fareler vardir), ama kendine ait bir port olmasi daha iyidir. Seri portlara genelde harici modemler baglanir ama seri port kullanan baska aygitlar da vardir (yedel leme cihazlari, dijital kameralar gibi). Paralel porta ise yazici veya tarayici baglanir. USB portlara neredeyse her tür hariç cihaz baglanabilir. Ancak USB cihazla yeni yeni yayginlasmaktadir. USB'ni özelligi, seri ve paralel portlara göre çok daha hizli olmasi ve USB aygitlar üzerindeki yeni USB portlari araciligi ile uc uca çok sayida cihazin zincirleme baglanabilmesidir.
Bunlarin disinda, anakart üzerine takilan (veya bütünlesik olan) grafik karti, ses karti, TV karti, SCSI karti gibi aygitlarin portlari da kasa arkasinda yer alir.
Anakart üzerinde, kasa içinden ulasilabilen portlar da bulunur. Bunlar genel olarak iki adet IDE portu, bir disket sürücü portu, anakart ile bütünlesikse SCSI portudur. Bu portlara takilan yassi kablolar araciligi ile anakartimiza sabit disk, CD sürücü, CD yazici, disket sürücü gibi dahili cihazlari baglariz. Bir IDE portuna bagli kabloya, üzerindeki iki konnektör araciligiyla iki cihaz baglanabilir.
Bunlarin disinda anakart üzerinde islemciyi takmak için bir soket veya slot bulunur. Soket, yassi dikdörtgen seklindeki islemciler üzerinde iki düzlem üzerinde (enine ve boyuna) uzanan ignelerin oturdugu yuvaya verilen addir. Günümüz anakartlarinda PGA370 tipinde 370 igneli Celeron islemciler için PGA soketleri, AMD K6-2 ve K6-3 islemciler için AGP ve 100 MHz sistem veriyolu destegi bulunan Super 7 soketleri, Cyrix (K6-2 ve eski Pen-tium MMX islemciler için) 66 MHz destekleyen Socket 7 tipi soketler bulunabilmektedir.
Slot ise, genisleme yuvalarina benzer, uzun ince dikdörtgen seklindeki islemci yuvalarina verilen isimdir. Pentium II, slot tipi Celeron ve Pentium III islemciler için Slot 1, Xeon islemciler için Slot 2 adi verilen modelleri bulunur.

Konu: Geri: Anakartların Yapısı Paz Kas. 29, 2009 11:28 am

Uhhh Uzun Bir Döküman olmus saol Very Happy

Konu: Geri: Anakartların Yapısı Paz Kas. 29, 2009 9:41 pm

emeğe saygı Very Happy

roman gibi olmus masallah xD

Konu: Geri: Anakartların Yapısı Paz Ara. 06, 2009 9:42 pm

Aynen kitap yazsam bu kadar olurdu heralde... birazını okuyabilidim..

Çok saoL Bilgilendirdin beni Very Happy

» Anakartların Temel Parçaları ve Görevleri